Chính phủ Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC) và nhóm phiến quân M23 do Rwanda hậu thuẫn đã ký một Tuyên bố Nguyên tắc quan trọng tại Qatar, với mục tiêu chấm dứt tình trạng xung đột kéo dài hàng thập kỷ ở khu vực phía đông Congo. Thỏa thuận này được ký kết vào ngày 19 tháng 7 năm 2025, đánh dấu cam kết của cả hai bên về việc thiết lập lệnh ngừng bắn vĩnh viễn và tiến tới một thỏa thuận hòa bình toàn diện, dự kiến sẽ hoàn tất vào ngày 18 tháng 8 năm 2025.
Những nội dung chính của tuyên bố bao gồm:
– Hai bên cam kết chấm dứt các hoạt động tấn công quân sự, dừng lại tuyên truyền thù địch và không tiếp tục mở rộng lãnh thổ, qua đó chính thức ngưng chiến trong khu vực.
– Việc xây dựng lòng tin được đặt trọng tâm, thông qua các biện pháp như trao đổi tù nhân và người bị giam giữ, cũng như khôi phục quyền kiểm soát của chính phủ tại các thành phố chiến lược như Goma và Bukavu hiện do lực lượng phiến quân nắm giữ.
– Tuyên bố này phù hợp với thỏa thuận trước đó giữa DRC và Rwanda, ký ngày 27 tháng 6 năm 2025, dưới sự bảo trợ của Hoa Kỳ, nhằm giảm căng thẳng và xử lý mối đe dọa từ các nhóm vũ trang trong khu vực.
– Rwanda đồng ý dỡ bỏ các “biện pháp phòng thủ” – thường được hiểu là việc rút quân khỏi miền đông Congo – nhưng điều kiện là chính phủ Congo phải xử lý các nhóm vũ trang bị Kigali cáo buộc có liên quan đến cuộc diệt chủng năm 1994 và vẫn đang hoạt động tại DRC.
– Qatar đóng vai trò trung gian quan trọng, chủ trì các cuộc đàm phán trực tiếp bắt đầu từ tháng 3 năm 2025, sau các hội nghị cấp cao giữa DRC, Rwanda và Tiểu vương Qatar. Vai trò tích cực của Qatar giúp duy trì tinh thần đối thoại và hợp tác giữa hai bên.
Lực lượng M23 – một trong những nhóm nổi dậy mạnh nhất tại miền đông Congo – đã tái phát động xung đột vào đầu năm 2025, chiếm đóng nhiều thành phố và làm gia tăng khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng, gây ra hàng triệu lượt người phải rời bỏ nhà cửa và hàng triệu người tử vong trong hơn một thập kỷ qua. Cuộc khủng hoảng tại khu vực này được xem là một trong những thảm họa nhân đạo tồi tệ nhất trên thế giới hiện nay.
Mặc dù Tuyên bố Nguyên tắc thể hiện một bước ngoặt tích cực hướng tới hòa bình, nhưng các điều khoản cụ thể của thỏa thuận hòa bình cuối cùng vẫn cần được thống nhất. Các vấn đề nổi bật đang chờ giải quyết bao gồm: đảm bảo việc M23 rút khỏi các khu vực chiếm đóng, trả tự do cho các thành viên bị bắt giữ của M23 (trong đó nhiều người đã bị tuyên án tử hình), và đối phó với các nhóm vũ trang đe dọa an ninh khu vực.
Sự kiện ký kết Tuyên bố Nguyên tắc thể hiện một khoảnh khắc hiếm hoi của sự hợp tác trung thực sau nhiều năm mâu thuẫn và thù địch, phản ánh tầm quan trọng của đối thoại trong việc giải quyết các cuộc xung đột kéo dài tại khu vực Hồ Lớn của châu Phi. Cộng đồng quốc tế đánh giá cao nỗ lực hòa bình này và tiếp tục kêu gọi các bên duy trì cam kết vì một tương lai ổn định và hòa bình lâu dài cho khu vực.