Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng giải trình tại phiên thảo luận tổ ẢNH: GIA HÂN
Động lực kinh tế và chuyển đổi công nghệ: Dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam sẽ tác động toàn diện đến nền kinh tế Việt Nam. Giai đoạn xây dựng dự kiến sẽ rót hơn 33,5 tỷ đô la Mỹ vào lĩnh vực này, tạo ra hàng triệu việc làm, kích thích tăng trưởng kinh tế.
Ngoài tác động tức thời trong quá trình thi công, dự án sẽ nâng cao năng lực cạnh tranh kinh tế dài hạn. Việc kết nối cải thiện giữa các thành phố lớn sẽ thúc đẩy thương mại, đầu tư và du lịch. Giảm thời gian di chuyển sẽ tiết giảm chi phí hậu cần và nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng.
Hơn nữa, dự án sẽ thúc đẩy phát triển một ngành đường sắt cao tốc trong nước. Các kỹ sư, nhà sản xuất và nhà cung cấp của Việt Nam sẽ có được chuyên môn vô giá trong xây dựng đường sắt cao tốc, phát triển phương tiện di chuyển và hệ thống tín hiệu. Tiến bộ công nghệ này sẽ giúp giảm sự phụ thuộc vào nhà cung cấp nước ngoài, đồng thời nâng cao năng lực sản xuất công nghiệp của Việt Nam.
Bền vững môi trường và chất lượng sống được cải thiện: Tuyến đường sắt cao tốc Bắc Nam không chỉ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà còn đóng góp vào tính bền vững môi trường. Bằng cách giảm phụ thuộc vào vận tải đường bộ, dự án sẽ cắt giảm phát thải khí nhà kính, giảm tắc nghẽn giao thông và cải thiện chất lượng không khí ở các đô thị lớn.
Bên cạnh đó, dự án sẽ kết hợp các công nghệ xanh vào thiết kế và xây dựng. Các rào chắn tiếng ồn sẽ được lắp đặt dọc đường ray để giảm thiểu ô nhiễm tiếng ồn cho cư dân sống gần tuyến đường sắt. Các hệ thống tiết kiệm năng lượng sẽ tối ưu hóa dấu chân môi trường của dự án.
Kết nối cải thiện và thời gian di chuyển được rút ngắn cũng sẽ nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân Việt Nam. Bằng cách cung cấp dịch vụ di chuyển nhanh hơn và thuận tiện hơn, tuyến đường sắt sẽ tạo điều kiện tiếp cận dịch vụ giáo dục, chăm sóc sức khỏe và cơ hội việc làm ở các khu vực khác nhau trên cả nước.
Chiến lược huy động vốn và triển khai: Tổng chi phí ước tính của dự án Đường sắt cao tốc Bắc Nam là hơn 67,34 tỷ đô la Mỹ. Chính phủ dự định huy động vốn thông qua sự kết hợp giữa đầu tư công và sự tham gia của khu vực tư nhân. Kế hoạch đầu tư công trung hạn sẽ cung cấp một phần đáng kể nguồn kinh phí, trong khi các mối quan hệ hợp tác phát triển quốc tế sẽ bổ sung nguồn lực tài chính.
Để đảm bảo hoàn thành đúng hạn, chính phủ đã ưu tiên giải phóng mặt bằng hiệu quả, đánh giá môi trường kỹ lưỡng và chuyển giao công nghệ từ các nhà khai thác đường sắt giàu kinh nghiệm. Bài học kinh nghiệm rút ra từ các dự án cơ sở hạ tầng trước đây sẽ được tích hợp vào giai đoạn lập kế hoạch và triển khai để giảm thiểu tình trạng chậm tiến độ và vượt chi phí.
Thách thức và mối quan tâm: Mặc dù dự án có tiềm năng to lớn, nhưng cần phải giải quyết một số thách thức để đảm bảo triển khai thành công. Quy mô lớn và sự phức tạp của dự án đòi hỏi phải lập kế hoạch và thực hiện tỉ mỉ. Phối hợp kịp thời giữa các bên liên quan khác nhau, bao gồm các cơ quan chính phủ, nhà thầu và nhà cung cấp, là rất quan trọng.
Các chuyên gia đã bày tỏ mối quan ngại về tính khả thi trong việc hoàn thành dự án đúng tiến độ, vì lịch sử chậm tiến độ và vượt chi phí trong các dự án cơ sở hạ tầng trước đây ở Việt Nam. Chính phủ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lập kế hoạch kỹ lưỡng, giảm thiểu rủi ro và chuyên môn quốc tế để tránh những sai lầm như vậy.
Ngoài ra, chính phủ phải đảm bảo rằng dự án phù hợp với các kế hoạch phát triển giao thông và đô thị dài hạn để tránh hậu quả không mong muốn như tăng cạnh tranh với sân bay hoặc đô thị hóa tự phát.
Dự án Đường sắt cao tốc Bắc Nam là một khoản đầu tư có tầm nhìn xa cho tương lai của Việt Nam. Dự án có tiềm năng chuyển đổi nền kinh tế quốc gia, năng lực công nghệ và tính bền vững về môi trường. Bằng cách giải quyết các thách thức về khả năng thực hiện đúng hạn, quản lý tài chính thận trọng và hợp tác hiệu quả giữa các bên liên quan, Việt Nam có thể khai thác hết tiềm năng của dự án đầy tham vọng này và định vị mình là một quốc gia dẫn đầu tại khu vực Đông Nam Á.
Việc triển khai thành công dự án không chỉ nâng cấp cơ sở hạ tầng của Việt Nam mà còn đóng vai trò là chất xúc tác cho tăng trưởng kinh tế, tiến bộ công nghệ và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.