Tác phẩm quả chuối dán tường với tên gọi “Diễn viên hài” của nghệ sĩ Maurizio Cattelan
ẢNH: ARTNET NEWS
Chuyến hành trình của “Quả chuối hài hước” – اثر فني của Maurizio Cattelan trong suốt lịch sử mỹ thuật
Tại sảnh đấu giá lộng lẫy của Sotheby’s New York, nơi những kiệt tác được tôn vinh và định giá trên trời, một tác phẩm kỳ dị đã phá vỡ mọi quy ước và lập nên những kỷ lục. Vào ngày 6 tháng 12 năm 2019, “Quả chuối hài hước” của Maurizio Cattelan, một quả chuối đơn giản được dán băng keo lên tường, đã được bán đấu với mức giá cao ngất ngưởng 6,2 triệu đô la, ghi dấu ấn vĩnh viễn trong lịch sử mỹ thuật.
Cattelan, một nghệ sĩ nổi tiếng với những tác phẩm gây tranh cãi và thường ẩn chứa tính trào phúng, từ lâu đã thử thách các chuẩn mực trong nghệ thuật. “Quả chuối hài hước” là minh chứng cho khả năng thách thức các quan niệm nghệ thuật truyền thống và châm ngòi tranh luận của ông. Tác phẩm trình diễn quả chuối vừa phi lý vừa kỳ bí đến lạ lùng đã khơi nguồn cho những cuộc tranh luận bất tận về bản chất của nghệ thuật, sự thương mại hóa và sự lập dị của con người.
Quả chuối, trở thành biểu tượng của sự kinh ngạc xen lẫn chế giễu, ban đầu là một phần trong triển lãm của Cattelan vào năm 2019 tại phòng trưng bày Perrotin ở Miami. Với tên gọi “Quả chuối hài hước”, triển lãm giới thiệu một quả chuối duy nhất dán băng keo vào tường. Tác phẩm thu hút đông đảo du khách và nhận được sự quan tâm đáng kể của truyền thông, nhằm bình luận về sự tầm thường và tính phù du của nghệ thuật.
Tuy nhiên, hành trình thực sự của quả chuối trong lịch sử mỹ thuật bắt đầu tại buổi đấu giá của Sotheby’s. Giá ước tính của “Quả chuối hài hước” được đưa ra là 1,5 triệu đô la, nhưng phiên đấu giá đã nhanh chóng vượt ra ngoài mọi dự đoán. Trong cuộc cạnh tranh gay gắt, nhà sưu tập người Trung Quốc Justin Sun đã giành chiến thắng, trả mức chênh lệch lên tới 1,2 triệu đô la.
Đổi lại số tiền khổng lồ này, Sun không chỉ nhận được quả chuối gốc mà còn có cả giấy chứng nhận tính xác thực và hướng dẫn tái tạo tác phẩm. Giấy chứng nhận, đóng vai trò đích thực của một اثر فني, ghi rõ rằng quả chuối phải được thay thế vài ngày một lần để đảm bảo độ tươi.
Việc bán “Quả chuối hài hước” đã nhận được cả lời khen ngợi lẫn chỉ trích. Một số người ca ngợi đây là một tác phẩm châm biếm sâu cay nhắm vào thị trường nghệ thuật, nơi ngay cả những đồ vật tầm thường nhất cũng có thể được định giá cao ngất ngưởng. Những người khác lại đặt dấu hỏi về giá trị nghệ thuật của tác phẩm, coi đó chỉ là một chiêu trò PR hoặc một sự nhạo báng thế giới nghệ thuật.
Quả chuối gốc trong “Quả chuối hài hước” đã trở thành chủ đề của một số sự cố đã tiếp tục làm bùng nổ tiếng tăm của tác phẩm nghệ thuật này. Vào năm 2019, nghệ sĩ trình diễn David Datuna đã tham dự một triển lãm “Quả chuối hài hước” tại phòng trưng bày Perrotin và ăn ngay quả chuối trên tường. Hành động của Datuna, mà ông gọi là “Nghệ sĩ đói”, vừa mang tính khiêu khích vừa buồn cười, và đã châm ngòi cho một cuộc tranh luận về ranh giới của sự sáng tạo nghệ thuật.
Vào năm 2023, một sinh viên khác tại hội chợ Art Basel ở Miami đã cố gắng ăn quả chuối tại một phiên bản khác của “Quả chuối hài hước”. Sự cố này đã khiến tác phẩm phải rút khỏi hội chợ, một lần nữa nhấn mạnh bản chất bấp bênh của tác phẩm nghệ thuật và sự hấp dẫn liên tục của sức hấp dẫn khó hiểu.
Việc bán “Quả chuối hài hước” đã khẳng định vị thế của tác phẩm này trong lịch sử nghệ thuật đương đại. Nó là minh chứng cho sự thương mại hóa của sự tầm thường, ranh giới mờ nhòe giữa nghệ thuật và cuộc sống, và bản chất vô hạn của sự lập dị của con người. Tác phẩm này như một lời nhắc nhở nghiêm khắc rằng trên thị trường nghệ thuật ngày nay, bất cứ thứ gì cũng có thể trở thành đối tượng gây tò mò và khao khát, bất kể giá trị hoặc sự liên quan vốn có của nó.