Wabi-Sabi là một khía cạnh trong văn hóa Nhật Bản tập trung vào việc chấp nhận sự tạm thời và không hoàn hảo. Đây là một triết lý thẩm mỹ mà người Nhật thường miêu tả là “vẻ đẹp trong sự không hoàn hảo, tạm thời và chưa hoàn thiện” được tìm thấy trong tự nhiên. Wabi-sabi được phản ánh trong nhiều hình thức nghệ thuật của Nhật Bản.
Tọa đàm “Wabi-Sabi – Vẻ đẹp từ những điều không hoàn hảo trong văn chương và tâm hồn Nhật”. (Ảnh: Nhã Nam)
Wabi-Sabi xuất phát từ hai khái niệm thẩm mỹ có liên quan: wabi (和) và sabi (寂). Wabi có thể dịch là “vẻ đẹp đơn giản, tinh tế,” trong khi sabi có nghĩa là “vẻ đẹp của sự cũ kỹ, mệt mỏi.” Wabi-sabi được bắt nguồn từ triết lý Phật giáo về ba dấu hiệu của sự tồn tại: vô thường, đau khổ, và không có bản ngã.
Đặc điểm của thẩm mỹ wabi-sabi bao gồm sự bất đối xứng, thô ráp, đơn giản, tiết kiệm, kiềm chế, sự gần gũi và đánh giá cao cả các vật thể tự nhiên và các yếu tố của tự nhiên.
Wabi-sabi có thể được mô tả là “đặc trưng và nổi bật nhất trong những gì chúng ta nghĩ về cái đẹp truyền thống của Nhật Bản. Nó chiếm vị trí trong hệ thống giá trị thẩm mỹ của Nhật Bản tương tự như lý tưởng về vẻ đẹp và sự hoàn hảo của Hy Lạp ở phương Tây.” Wabi-sabi cũng được miêu tả như “vẻ đẹp không hoàn hảo” và “vẻ đẹp trong sự không hoàn hảo.”
Wabi-sabi dạy đề cao vẻ đẹp tự nhiên, nguyên bản của sự vật. (Ảnh: Kyoto-ryokan-sakura)
Tại sao wabi-sabi quan trọng đối với người Nhật?
Wabi-sabi không chỉ là một triết lý thẩm mỹ mà còn là một cách sống và suy nghĩ. Đây là lý do tại sao wabi-sabi quan trọng đối với người Nhật:
1. Chấp nhận sự không hoàn hảo:
– Wabi-sabi tôn vinh vẻ đẹp của sự không hoàn hảo, tạm thời và tự nhiên.
– Người Nhật thường coi những vết nứt, mốc hay sự già nua của một vật phẩm là một phần của cuộc sống và có giá trị riêng.
2. Sự tích hợp vào nghệ thuật và kiến trúc:
– Wabi-sabi được thể hiện trong nghệ thuật, kiến trúc và thiết kế nội thất.
– Kiến trúc Nhật Bản thường áp dụng nguyên tắc wabi-sabi, kết hợp giữa sự đơn giản, tự nhiên và tạm thời.
3. Tư duy về cuộc sống và thời gian:
– Wabi-sabi khuyến khích người Nhật sống chậm, tận hưởng từng khoảnh khắc và đánh giá cao thiên nhiên.
– Nó nhắc nhở chúng ta về sự tạm thời của cuộc sống và giúp chúng ta tránh khỏi áp lực của sự hoàn hảo.
Một số ví dụ về wabi-sabi trong văn hóa Nhật Bản:
1. Vườn thiền tại Ryōan-ji:
– Công trình này được xây dựng trong thời kỳ Higashiyama.
– Bức tường đất sét, bị thời gian làm nhuốm màu nâu và cam nhẹ nhàng, phản ánh “wabi”.
– Vườn đá phản ánh “sabi”.
2. Chashitsu (ngôi nhà dành cho trà đạo):
– Phản ánh thẩm mỹ wabi-sabi trong vườn Kenroku-en (兼六園).
3. Chén trà theo thẩm mỹ wabi-sabi:
– Thời kỳ Azuchi-Momoyama, thế kỷ 16.
4. Trà đạo Nhật Bản:
– Trong trà đạo, người Nhật thường sử dụng các chén và dụng cụ không khớp nhau, thể hiện sự không hoàn hảo và tạm thời.
5. Kintsugi – Nghệ thuật vá gốm bằng vàng:
– Là nghệ thuật sửa chữa đồ gốm bằng vàng hoặc bạc.
– Kintsugi tôn vinh vẻ đẹp của những vết nứt và sự cũ kỹ của đồ gốm.
Wabi-sabi trong nghệ thuật:
Wabi-sabi là một khái niệm thẩm mỹ Nhật Bản tôn vinh vẻ đẹp của sự không hoàn hảo, vô thường và chưa hoàn thiện. Nó là một triết lý nhấn mạnh việc tìm kiếm vẻ đẹp trong những điều đơn giản, không cầu kỳ và không phô trương. Trong nghệ thuật và văn hóa Nhật Bản, wabi-sabi không chỉ là một triết lý thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực:
1. Kiến trúc và thiết kế nội thất:
– Wabi-sabi được thể hiện trong kiến trúc và thiết kế nội thất Nhật Bản thông qua việc sử dụng các yếu tố không hoàn hảo, tự nhiên và tạm thời.
2. Nghệ thuật gốm và Kintsugi:
– Wabi-sabi được phản ánh trong nghệ thuật gốm và kỹ thuật Kintsugi (sửa chữa đồ gốm bằng vàng hoặc bạc).
3. Thơ ca và văn học:
– Wabi-sabi được thể hiện trong thơ Haiku và văn học Nhật Bản, tạo nên vẻ đẹp của sự không hoàn hảo và vô thường.
Wabi-sabi không chỉ là một triết lý thẩm mỹ mà còn là một cách nhìn nhận cuộc sống và thế giới xung quanh trong nghệ thuật và văn hóa Nhật Bản.