Cuộc xung đột đẫm máu giữa hai phe phái trong nội bộ băng đảng quyền lực Sinaloa—*Los Chapitos* (con trai của trùm ma túy Joaquín “El Chapo” Guzmán) và *La Mayiza* (những người trung thành với Ismael “El Mayo” Zambada)—đã khiến thành phố Culiacán và toàn bang Sinaloa ở miền tây Mexico trở nên bất ổn nghiêm trọng kể từ tháng 9 năm 2024. Cuộc chiến nội bộ này đã làm bùng phát làn sóng bạo lực giữa các băng đảng, với ít nhất 20 người bị sát hại trong chưa đầy 24 giờ gần nhất. Nhiều thi thể, bao gồm bốn người bị chặt đầu, bị treo trên một cây cầu ở Culiacán, biểu tượng cho mức độ tàn bạo của cuộc xung đột[1][4][6].
Ngòi nổ cho cuộc chiến là việc các lãnh đạo quan trọng như Joaquín Guzmán López và Ismael “El Mayo” Zambada bị bắt giữ, dẫn đến khoảng trống quyền lực trong tổ chức. Tình hình càng trở nên căng thẳng khi hai phe tranh giành quyền kiểm soát các tuyến buôn ma túy béo bở và quyền lực trong nội bộ băng đảng. Các cuộc đụng độ diễn ra với hình thức *chặn đường bằng vũ trang* (narco-blockades), hành quyết công khai, và những hành vi tượng trưng—như để lại nón sombrero hoặc lát pizza trên xác nạn nhân—được cho là các dấu hiệu đại diện cho từng phe, nhằm đánh dấu lãnh thổ và gửi thông điệp răn đe đối thủ[1][4].
Hậu quả của cuộc chiến lan rộng khắp bang, khiến nhiều khu dân cư rơi vào tình trạng hoang vắng. Thị trấn El Palmito, chẳng hạn, đã bị người dân di tản gần hết trong lúc giao tranh diễn ra, trở thành thị trấn ma. Culiacán—trước kia là trung tâm hoạt động ma túy lớn—nay biến thành chiến trường, nơi các vụ nổ súng và giết người xảy ra hàng ngày. Trước tình hình đó, chính phủ Mexico đã triển khai hàng nghìn binh sĩ đến bảo vệ khu vực, đồng thời tước vũ khí lực lượng cảnh sát địa phương để điều tra do nghi ngờ có móc nối với các băng đảng tội phạm[1][6].
Tình hình càng trở nên phức tạp khi có thông tin cho thấy Los Chapitos đã bắt tay với đối thủ trước đây là **Băng đảng Thế hệ Mới Jalisco (CJNG)**—một tổ chức khét tiếng về mức độ bạo lực, do Nemesio Oseguera Cervantes (*El Mencho*) cầm đầu. CJNG được cho là đã điều hàng trăm tay súng hỗ trợ Los Chapitos trong cuộc chiến chống La Mayiza. Sự liên minh đầy bất ngờ này có thể làm thay đổi cán cân quyền lực trong giới tội phạm tổ chức tại Sinaloa, đồng thời làm gia tăng mức độ bạo lực không chỉ trong bang mà còn ở các khu vực lân cận đang tranh chấp ảnh hưởng[2][5].
Cuộc xung đột tại Sinaloa diễn ra trong bối cảnh rộng lớn hơn về sự phân rã của các băng nhóm ma túy tại Mexico, với tình trạng chia rẽ và đấu đá nội bộ hiện diện ở nhiều nhóm như Gulf Cartel và Los Zetas. Mặc dù chính phủ liên bang đã có nỗ lực kiểm soát bằng cách triển khai quân đội và khởi xướng các chương trình xã hội nhằm giải quyết căn nguyên của tình trạng bạo lực, các biện pháp này vẫn chưa mang lại hiệu quả rõ rệt. Tổng thống Andrés Manuel López Obrador đã công khai thừa nhận tình trạng bất ổn nhưng thường chỉ kêu gọi các băng nhóm từ bỏ bạo lực tự nguyện, phản ánh sự giới hạn trong khả năng kiểm soát của chính quyền đối với tình trạng vô pháp luật này[1][4][5].
Tác động của cuộc chiến đã để lại hậu quả nặng nề cho đời sống cộng đồng địa phương. Chỉ riêng tại bang Sinaloa, hàng trăm vụ giết người và hơn một nghìn trường hợp mất tích đã được báo cáo kể từ khi xung đột leo thang. Bạo lực không chỉ đánh sập sinh kế của người dân, khiến các cộng đồng tan rã, mà còn lan rộng sang các bang liền kề, trở thành thách thức lớn đối với an ninh và năng lực quản trị của Mexico[2][5][6].