Bộ Quốc phòng Đài Loan mới đây đã công bố kế hoạch thắt chặt hơn nữa quan hệ hợp tác với Hoa Kỳ, trong bối cảnh tình hình an ninh khu vực ngày càng phức tạp, đặc biệt tại eo biển Đài Loan và khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Theo bản báo cáo trình trước cơ quan lập pháp, các hoạt động hợp tác được đề ra không chỉ mang tính biểu tượng mà hướng đến xây dựng một nền tảng phối hợp thực chất, qua đó nâng cao năng lực phòng thủ, ngăn chặn xung đột và duy trì ổn định chiến lược trong khu vực.
Một phần trọng tâm của kế hoạch là việc thúc đẩy các chuyến thăm qua lại giữa sĩ quan, quan chức quốc phòng và các chuyên gia kỹ thuật hai nước. Mục tiêu chính là tăng cường trao đổi trực tiếp các quan điểm chiến lược, chia sẻ kinh nghiệm vận hành tác chiến và nắm bắt tình hình khu vực. Bên cạnh đó, việc tham dự với tư cách quan sát viên tại các cuộc tập trận quân sự của nhau sẽ là công cụ giúp hai bên tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau, cũng như khả năng phối hợp trong trường hợp xảy ra tình huống khẩn cấp.
Đối với Đài Loan, cơ hội được quan sát các cuộc tập trận của quân đội Mỹ là dịp quý báu để học hỏi phương pháp tổ chức tác chiến liên quân, tăng cường năng lực hậu cần và kinh nghiệm triển khai lực lượng trên quy mô lớn – những yếu tố then chốt nếu muốn xây dựng một hệ thống phòng thủ hiệu quả trước một đối thủ vượt trội về quy mô. Đồng thời, phía Mỹ cũng sẽ có cơ hội trực tiếp đánh giá cách Đài Loan vận dụng các chiến lược mang tính bất đối xứng – như phòng thủ ven biển, năng lực tác chiến mạng, chiến tranh thông tin và việc sử dụng các hệ thống không người lái – nhằm đối phó hiệu quả với các mối đe dọa ngày càng gia tăng từ phía Trung Quốc.
Mặc dù không có quan hệ ngoại giao chính thức do chính sách “Một Trung Quốc” mà Hoa Kỳ vẫn duy trì từ nhiều thập kỷ qua, Đài Bắc vẫn được Washington xem là một “đối tác chiến lược quan trọng”. Mối quan hệ này được đặt trên nền tảng pháp lý thông qua Đạo luật Quan hệ với Đài Loan (TRA), trong đó Hoa Kỳ có nghĩa vụ hỗ trợ Đài Loan duy trì khả năng tự vệ. Ngoài ra, các đạo luật gần đây như Đạo luật Ủy quyền Quốc phòng năm 2025 (NDAA 2025) cũng nhấn mạnh xu hướng hợp tác ngày càng sâu rộng. Ví dụ, đạo luật này không chỉ khuyến khích hợp tác sản xuất quốc phòng giữa hai bên mà còn thúc đẩy các chương trình nhân đạo như chăm sóc y tế chiến tranh và hợp tác ứng phó thảm họa.
Bên cạnh yếu tố quân sự, hợp tác giữa đôi bên còn mang ý nghĩa chiến lược rộng lớn trong việc duy trì cán cân quyền lực tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Bất kỳ sự mất ổn định nào tại eo biển Đài Loan cũng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng tới chuỗi cung ứng toàn cầu và trật tự quốc tế dựa trên luật lệ. Do đó, việc Đài Loan chủ động mở rộng hợp tác quốc phòng với Hoa Kỳ thể hiện nỗ lực không chỉ nhằm đối phó mối đe dọa trực tiếp từ Trung Quốc, mà còn góp phần vào mục tiêu lâu dài là duy trì hòa bình và trật tự trong khu vực.
Hiện tại, Đài Loan chỉ duy trì quan hệ ngoại giao chính thức với một số ít quốc gia chủ yếu có quy mô nhỏ. Tuy nhiên, trong thực tế, các nền dân chủ lớn ở Bắc Mỹ, châu Âu và khu vực châu Á – Thái Bình Dương vẫn duy trì sự ủng hộ mạnh mẽ đối với nền dân chủ và quyền tự quyết của người dân Đài Loan thông qua các hình thức hợp tác không chính thức như bán vũ khí, huấn luyện chung và trao đổi chiến lược.
Trong giai đoạn kế tiếp, hợp tác quốc phòng giữa Đài Loan và Hoa Kỳ được dự đoán sẽ tiếp tục mở rộng dưới nhiều hình thức cụ thể:
– Về huấn luyện và giáo dục: Sĩ quan và binh sĩ Đài Loan được kỳ vọng sẽ có thêm nhiều cơ hội tham gia các chương trình đào tạo quân sự ở Mỹ, cũng như các cuộc tập trận đa quốc gia với sự có mặt của Mỹ.
– Trong lĩnh vực công nghiệp quốc phòng: Việc thúc đẩy hợp tác nghiên cứu và phát triển vũ khí công nghệ cao, bao gồm hệ thống phòng thủ bờ biển, thiết bị bay không người lái và giải pháp an ninh mạng, không chỉ tăng cường năng lực phòng thủ của Đài Loan mà còn mở đường cho sự hội tụ công nghệ giữa hai quốc gia.
– Về lập kế hoạch và chia sẻ thông tin: Việc thường xuyên tham gia quan sát và trao đổi chiến lược sẽ mở rộng phạm vi chia sẻ tình báo và phối hợp hành động trong các kịch bản giả định.
– Đối với các hoạt động nhân đạo quân sự: Chương trình chăm sóc y tế trong chiến tranh và hỗ trợ thảm họa giữa Đài Loan và Hoa Kỳ phản ánh xu hướng nhân văn hoá của hợp tác quân sự, đưa mối quan hệ hai bên vượt ra ngoài khuôn khổ truyền thống.
Song song với những nỗ lực này, cả Đài Bắc và Washington đều đang phải tính toán kỹ lưỡng để tránh gây ra phản ứng tiêu cực từ Bắc Kinh. Trung Quốc từ lâu vẫn thể hiện quan điểm mạnh mẽ phản đối bất kỳ hình thức “hợp tác quân sự” nào giữa Hoa Kỳ và Đài Loan, coi đó là hành động can thiệp vào vấn đề nội bộ. Trong bối cảnh ấy, mọi kế hoạch hợp tác cần được cân nhắc kỹ nhằm mục tiêu đạt hiệu quả thực tế mà vẫn duy trì sự ổn định ngoại giao trong khu vực.
Sự điều chỉnh chiến lược này đáng chú ý ở chỗ, dù không có quan hệ ngoại giao truyền thống, Đài Loan và Hoa Kỳ vẫn đang xây dựng một hình thức đối tác đầy thực chất trong lĩnh vực quốc phòng. Thông qua trao đổi quân sự, hợp tác công nghiệp và đồng thuận chiến lược, hai bên đang góp phần định hình một trật tự khu vực cởi mở và cân bằng hơn, đồng thời tăng cường năng lực răn đe nhằm miễn trừ xung đột – điều ngày càng quan trọng trong bối cảnh môi trường địa chính trị ngày một thách thức.