Tóm tắt mở rộng (khoảng 800 từ):
Phán quyết mới đây của Tòa án Cấp cao Seoul yêu cầu bồi thường cho Giáo sư Danh dự Park Yu-ha đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong cuộc tranh luận kéo dài về tự do học thuật, tự do ngôn luận và cách xây dựng ký ức lịch sử tại Hàn Quốc. Park, một học giả tại Đại học Sejong, đã trở thành tâm điểm của tranh cãi sau khi xuất bản cuốn sách Comfort Women of the Empire vào năm 2013, trong đó bà đưa ra những quan điểm gây tranh cãi về chủ đề phụ nữ Hàn Quốc bị buộc làm nô lệ tình dục cho quân đội Nhật Bản trong Chiến tranh Thế giới thứ hai.
Cuốn sách của Park khơi dậy phản ứng dữ dội vì chất vấn cách nhìn truyền thống về vấn đề “phụ nữ an ủi”, mà phần đông công chúng và giới chính trị Hàn Quốc coi là nạn nhân hoàn toàn của tội ác chiến tranh do quân đội Nhật gây ra. Trong nghiên cứu của mình, Park lập luận rằng mối quan hệ giữa một số phụ nữ đó với binh lính Nhật không đơn thuần là sự áp bức một chiều, mà còn có sự tham gia của các nhà môi giới Hàn Quốc và tình huống xã hội phức tạp khiến một số phụ nữ tham gia “tình nguyện”. Bà cho rằng trải nghiệm của những phụ nữ này không thể được nén gọn vào mô hình đơn giản giữa nạn nhân và thủ phạm, tư tưởng chính thống mà xã hội Hàn Quốc thường sử dụng trong các thảo luận lịch sử[5].
Đặc biệt gây tranh cãi là tuyên bố của Park rằng quân đội Nhật Bản không chính thức thực hiện việc cưỡng bức tuyển chọn các phụ nữ làm nô lệ tình dục, quan điểm đối lập hoàn toàn với sự đồng thuận chung của cộng đồng học thuật và xã hội Hàn Quốc, vốn cho rằng hành động này là một phần trong chính sách chiến tranh có hệ thống của Đế quốc Nhật[2][1]. Chính những ý tưởng này đã khiến cuốn sách trở thành chủ đề của các vụ kiện dân sự và hình sự vào năm 2014, khi chín cựu “phụ nữ an ủi” và những người ủng hộ họ đệ đơn kiện Park vì phá hoại danh dự của họ và xuyên tạc trải nghiệm cá nhân của họ. Bên nguyên đòi bồi thường hàng trăm triệu won, và một tòa án sơ thẩm sau đó đã buộc Park phải bồi thường 90 triệu won (khoảng 66.600 USD)[4].
Bên cạnh vụ kiện dân sự, các công tố viên cũng truy tố Park với tội danh phỉ báng theo luật hình sự vào năm 2015, dẫn đến một loạt phiên xử kéo dài và nhiều phán quyết trái chiều, trở thành trọng tâm của tranh luận công khai về tự do ngôn luận và quyền học thuật tại Hàn Quốc. Nhiều trí thức và học giả nổi tiếng trong nước và quốc tế, bao gồm Noam Chomsky và Bruce Cumings, đã lên tiếng bênh vực Park, cho rằng việc bị truy tố vì một công trình học thuật là mối đe dọa nghiêm trọng đến nền tảng của tư tưởng tự do và tranh luận học thuật[2].
Trên hành trình pháp lý đầy khúc khuỷu, năm 2017 một tòa sơ thẩm tuyên bố Park có tội phỉ báng và phạt bà 7.360 USD. Tuy nhiên, ngay sau đó, một phiên tòa hình sự khác lại tuyên bà vô tội, cho rằng cuốn sách là một tác phẩm học thuật không vi phạm đạo đức nghiên cứu hoặc làm tổn thương phẩm giá của các nạn nhân[1][2]. Tiếp đó, Tòa Phúc thẩm Seoul đã hủy bỏ phán quyết bồi thường dân sự, nhấn mạnh rằng cuốn sách phải được nhìn nhận trong bối cảnh học thuật khách quan, và những nhận định bên trong không cấu thành hành vi xâm phạm quyền cá nhân của các nguyên đơn[4].
Tới năm 2023, Tòa án Tối cao Hàn Quốc đưa ra phán quyết cuối cùng có lợi cho Park, xác định rằng các phát biểu của bà không hình thành tội phỉ báng hình sự và nên được bảo vệ như các quan điểm cá nhân hoặc lập luận học thuật trong một nền dân chủ[1][4][7].
Mặc dù các kết quả pháp lý cuối cùng đều đứng về phía Park, hành trình kiện tụng và sự chỉ trích kéo dài công khai đã gây nên thiệt hại lớn cho bà, cả về năng lực hành nghề và danh tiếng cá nhân. Trong phán quyết mới nhất, Tòa án Cấp cao Seoul quyết định bồi thường 8,75 triệu won (khoảng 6.440 USD) cho Park, như một cách công nhận sự tổn hại mà bà đã chịu đựng vì quá trình truy tố không cần thiết. Quyết định này là một bước đi quan trọng trong việc bảo vệ các học giả trước việc bị lạm dụng pháp lý chỉ vì thể hiện quan điểm trái với lối nhìn truyền thống[7].
Vụ việc của Park Yu-ha không những nhấn mạnh sự va chạm giữa tự do học thuật và ký ức lịch sử tập thể tại Hàn Quốc, mà còn gợi ra những câu hỏi lớn về vai trò của tòa án trong việc “xét xử” sự thật lịch sử và biên độ mà xã hội cho phép đối với những lập luận gây tranh cãi trong nghiên cứu. Đồng thời, vụ án cũng có ảnh hưởng đến mối quan hệ Nhật-Hàn, vốn luôn căng thẳng vì những bất đồng lịch sử, đặc biệt là quanh chủ đề phụ nữ an ủi[5][2].
Cuối cùng, chiến thắng pháp lý của Park—dù muộn màng—được xem là thắng lợi cho tự do ngôn luận và sự đa dạng trong tranh luận học thuật tại một xã hội dân chủ. Vụ án trở thành lời nhắc nhở quan trọng rằng sự thật lịch sử thường mang tính tranh luận, và điều cần thiết là phải duy trì môi trường pháp lý và học thuật khoan dung, nơi các ý tưởng khác biệt có thể được trình bày mà không sợ bị trừng phạt.