WASHINGTON – Trong một vụ kiện có thể xác định giới hạn quyền lực tổng thống của Donald Trump, một thẩm phán liên bang hôm thứ Năm đã khôi phục tư cách thành viên của một quan chức trong cơ quan lao động liên bang, đồng thời cảnh báo về hậu quả nghiêm trọng đối với đất nước nếu Trump tiếp tục cai trị như một vị vua.
Thẩm phán quận liên bang Beryl Howell đã ra phán quyết khôi phục Gwynne Wilcox vào Hội đồng Quan hệ Lao động Quốc gia sau khi Trump sa thải bà mà không có lý do chính đáng. Phán quyết này cho thấy vụ kiện có thể trở thành một phép thử rộng hơn đối với lý thuyết “hành pháp đơn nhất”.
“Không một tổng thống Mỹ nào là vua – ngay cả khi họ được bầu – và quyền sa thải các quan chức liên bang cùng những công chức tận tụy như nguyên đơn trong vụ kiện này không phải là tuyệt đối,” Howell viết trong phán quyết của mình.
Wilcox đã đệ đơn kiện vào tháng trước để phản đối việc bị sa thải đột ngột khỏi Hội đồng Quan hệ Lao động Quốc gia. Bà cũng ngầm thừa nhận rằng vụ kiện của mình – sau hàng loạt vụ sa thải bị cho là trái pháp luật – có thể trở thành một “phép thử” cho giới hạn quyền lực tổng thống. Trong phán quyết dài 36 trang, Howell đã chỉ trích mạnh mẽ cách hiểu của Trump về quyền lực tổng thống, cho rằng nó vi phạm Hiến pháp và có thể gây tổn hại lâu dài cho đất nước.
“Cách diễn giải của tổng thống về phạm vi quyền lực hiến định của mình – hoặc đúng hơn là tham vọng của ông ta – hoàn toàn sai lầm,” Howell khẳng định.
Dẫn chứng bài đăng ngày 19/2 của Nhà Trắng có tiêu đề “Long Live the King” với hình ảnh Trump đội vương miện, Howell nhận định rằng tổng thống đang cố gắng cai trị như một vị quân vương.
“Một tổng thống tự ví mình như một ‘vị vua’ hay ‘nhà độc tài’ có thể coi đó là hình mẫu lãnh đạo hiệu quả, nhưng điều này cho thấy sự hiểu sai nghiêm trọng về vai trò của tổng thống theo Điều II Hiến pháp Mỹ,” bà viết.
Thay vì đóng vai trò là “người gìn giữ luật pháp một cách tận tâm,” Trump dường như đang thử thách giới hạn quyền lực của mình trước khi tòa án có thể ngăn chặn, theo Howell.
“Tổng thống có vẻ quyết tâm đẩy xa giới hạn chức vụ của mình và thực thi quyền lực theo cách vi phạm luật pháp hiện hành để thử xem các tòa án sẽ chấp nhận đến mức nào ý tưởng về một nền tổng thống tối cao,” Howell cảnh báo.
Đáng chú ý, quyết định của Howell nhắc đến lý thuyết “hành pháp đơn nhất” – cho rằng tổng thống có thể kiểm soát hoàn toàn nhánh hành pháp – và nhận định rằng vụ kiện này có thể biến một cuộc tranh luận mang tính học thuật lâu nay thành vấn đề pháp lý thực tiễn.
“Trước hết, những nhà lập quốc đã khẳng định rõ ràng rằng không ai trong hệ thống chính quyền của chúng ta – bao gồm cả tổng thống – được phép trở thành vua, và điều đó không chỉ tồn tại trên danh nghĩa,” Howell kết luận.