Vào ngày 19 tháng 10 năm 2025, Chính phủ Morocco đã công bố một loạt cải cách toàn diện nhằm giải quyết trực tiếp làn sóng biểu tình kéo dài nhiều tuần do thanh niên lãnh đạo, diễn ra tại các thành phố lớn như Rabat, Casablanca và Agadir. Phong trào này, do nhóm Gen Z 212 khởi xướng từ cuối tháng 9, ban đầu chỉ tập trung vào chất lượng giáo dục và y tế xuống cấp, nhưng nhanh chóng mở rộng sang những đòi hỏi sâu rộng hơn về công bằng xã hội, chống tham nhũng, minh bạch trong quản lý nhà nước, và thậm chí là yêu cầu Chính phủ từ chức. Những người xuống đường đã phản ánh sâu sắc sự bất bình đẳng kéo dài trong xã hội, khoảng cách phát triển giữa các vùng miền và cảm giác bất mãn khi các dự án lớn như FIFA World Cup 2030 được ưu tiên, trong khi người dân vẫn thiếu tiếp cận với các dịch vụ công thiết yếu. Việc nhà chức trách sử dụng vũ lực, vòi rồng, bắt giữ hàng loạt và các cáo buộc sử dụng bạo lực gây chết người đã vấp phải chỉ trích gay gắt từ cộng đồng quốc tế, càng làm tình hình thêm căng thẳng.
Chính phủ đã phản ứng bằng cách công bố một gói cải cách tập trung vào nâng cao chất lượng giáo dục và y tế – những điểm yếu vốn là lý do bùng phát phản kháng xã hội. Dự thảo ngân sách năm 2026 dành khoảng 140 tỷ dirham (tương đương 15 tỷ USD) cho hai lĩnh vực này, tăng 16% so với năm trước – mức tăng lớn nhất từ trước đến nay tại Morocco. Khoản ngân sách này sẽ được sử dụng để tuyển dụng hơn 27.000 nhân sự mới trong ngành giáo dục và y tế công, nhằm giải quyết tình trạng thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng và cải thiện chất lượng các dịch vụ cơ bản.
Riêng về y tế, Chính phủ có kế hoạch thành lập các trung tâm bệnh viện đại học mới tại Agadir và Laayoune, hoàn thiện bệnh viện đại học Ibn Sina tại Rabat và tiếp tục tiến độ xây dựng các cơ sở y tế tại Beni Mellal, Guelmim và Errachidia. Một chương trình trọng điểm cũng sẽ được triển khai nhằm nâng cấp 90 bệnh viện trên toàn quốc, đặc biệt chú trọng đến những vùng sâu, vùng xa, miền núi, các ốc đảo và khu vực nông thôn vốn thường xuyên bị bỏ quên. Những đầu tư này được đưa ra để giải quyết các vấn đề cấp bách từng gây chấn động dư luận, như cái chết thương tâm của tám sản phụ tại Agadir, vốn đã trở thành biểu tượng cho tình trạng bất cập trong hệ thống y tế cộng đồng.
Trong lĩnh vực giáo dục, chính phủ đặt mục tiêu đẩy nhanh thực thi Lộ trình Quốc gia về cải cách giáo dục, tập trung vào việc phổ cập giáo dục mầm non, đầu tư nâng cao năng lực đào tạo giáo viên và cải thiện phương pháp giảng dạy. Nỗ lực này nhằm đảm bảo học sinh ở mọi vùng miền – nhất là những nơi từng bị thiệt thòi – có cơ hội tiếp cận giáo dục có chất lượng. Cải cách cũng hướng đến rút ngắn khoảng cách rõ rệt giữa đô thị và nông thôn, phản ánh mối quan ngại từng được Quốc vương Mohammed VI bày tỏ về một “Morocco phát triển với hai tốc độ.”
Không dừng lại ở cải cách xã hội, Chính phủ cũng công bố các sáng kiến nhằm mở rộng không gian chính trị cho giới trẻ – nhóm đóng vai trò trung tâm trong các cuộc biểu tình thời gian qua. Một dự luật mới sẽ nới lỏng tiêu chuẩn ứng cử đối với những người dưới 35 tuổi, đồng thời cung cấp hỗ trợ tài chính cho chiến dịch tranh cử – có thể lên đến 75% chi phí – nhằm tháo gỡ rào cản tham gia chính trị. Một dự luật khác sẽ tăng cường tính minh bạch và thúc đẩy vai trò của phụ nữ và thanh niên trong quá trình thành lập cũng như lãnh đạo các chính đảng. Những đề xuất này là một phần trong nỗ lực tổng thể nhằm tái tạo sinh khí cho nền chính trị Morocco và thích ứng hệ thống chính trị với thực tiễn xã hội đang thay đổi nhanh chóng. Chính phủ kỳ vọng việc mở rộng cánh cửa chính trị cho giới trẻ sẽ giúp thu hút năng lượng của phong trào đường phố vào hệ thống thể chế chính thức, kịp thời làm dịu căng thẳng trước khi tình hình vượt tầm kiểm soát. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều ý kiến hoài nghi cho rằng nếu không có thay đổi mang tính cấu trúc sâu rộng — đặc biệt là trong vấn đề tham nhũng và bất bình đẳng — thì những cải cách này chỉ mang tính tạm thời.
Những cải cách lần này diễn ra trong bối cảnh xã hội Morocco ngày càng dậy sóng, đặc biệt là khi tầng lớp thanh niên thành thị, có học thức nhưng thất nghiệp cao, đang ngày càng mất kiên nhẫn vì thiếu cơ hội và cảm giác bị bỏ rơi bởi nhà nước. Đối mặt với làn sóng chỉ trích quốc tế vì những biện pháp trấn áp khắc nghiệt – trong đó có hơn 1.000 người biểu tình, bao gồm cả trẻ vị thành niên, bị bắt giữ – chính phủ đã chọn cách vừa nhượng bộ vừa dẫn dắt. Việc đáp ứng các yêu cầu cốt lõi của người dân về dịch vụ cơ bản, trong khi không đề cập đến thay đổi hệ thống chính trị triệt để, cho thấy đây là một chiến lược kế thừa đặc trưng của chế độ quân chủ: nhượng bộ có giới hạn để duy trì sự ổn định. Sự tham gia trực tiếp của Quốc vương trong việc công bố các cải cách càng khẳng định vai trò trung tâm của hoàng gia đối với tiến trình chính sách quốc gia và định hình phản ứng của chính quyền trước áp lực xã hội.
Nhìn rộng hơn, các biện pháp được công bố có thể mở ra cơ hội cho sự thay đổi chính sách xã hội lâu dài, với trọng tâm là gắn kết hơn nữa giữa người dân và nhà nước, cũng như nâng cao chất lượng cuộc sống ở những khu vực bị thiệt thòi. Tuy vậy, hiệu quả thực tế sẽ phụ thuộc vào mức độ triển khai cụ thể và cam kết bền bỉ từ chính phủ. Việc thanh niên – một lực lượng đông đảo và ngày càng có tiếng nói – đã chứng minh khả năng tập hợp và gây sức ép chính trị cũng nhấn mạnh rằng việc xoa dịu bất mãn hiện tại là chưa đủ. Nếu không đi kèm cải tổ sâu rộng và minh bạch lâu dài, làn sóng phản kháng có thể sẽ quay trở lại – có thể mạnh mẽ hơn và khó kiểm soát hơn. Trong thời điểm này, Morocco đang đặt cược vào sự kết hợp giữa đầu tư xã hội và mở rộng hạn chế quyền tham gia chính trị để giữ gìn ổn định – nhưng những đòi hỏi thay đổi triệt để chắc chắn vẫn chưa kết thúc.