Maikel Olivera, một người di cư Venezuela 37 tuổi, đã nghẹn ngào trong vòng tay mẹ khi trở về nhà sau bốn tháng bị giam giữ trong điều kiện khắc nghiệt tại nhà tù an ninh tối đa CECOT ở El Salvador. Việc giam giữ này nằm trong khuôn khổ một chính sách trục xuất gây tranh cãi của Mỹ. Vào tháng 3 năm 2025, chính quyền Mỹ đã trục xuất 252 người di cư Venezuela đến El Salvador, nơi họ bị bắt giữ mà không qua xét xử trong chiến dịch trấn áp “chống khủng bố”, được cho là nhắm vào thành viên của băng nhóm Tren de Aragua. Tuy nhiên, nhiều người bị trục xuất, bao gồm Olivera, được cho là vô tội và chỉ phát hiện ra rằng họ không được đưa về Venezuela như thông báo ban đầu, mà thay vào đó lại bị đưa sang El Salvador, dẫn đến làn sóng phản đối và các tranh chấp pháp lý.
Chính quyền Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump đã viện dẫn Đạo luật Kẻ Thù Nước Ngoài năm 1798 để biện minh cho hành động này, tuyên bố rằng Venezuela thực hiện “những cuộc xâm nhập cướp bóc”, từ đó cho phép trục xuất nhanh chóng mà không cần qua thủ tục xét xử. Các cá nhân bị trục xuất đã bị giam giữ vô thời hạn tại CECOT — một cơ sở từng bị chỉ trích gay gắt về điều kiện giam giữ và vi phạm nhân quyền. Các gia đình của họ tại Venezuela đã tổ chức biểu tình, cáo buộc chính phủ Mỹ lừa dối, khi cung cấp thông tin sai lệch về điểm đến của người thân và giam giữ họ mà không đưa ra bất kỳ cáo buộc pháp lý nào[1][2].
Maikel Olivera bị cơ quan Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) bắt giữ vào tháng 10 năm 2024, được chuyển từ California đến Texas, trước khi bị ép trục xuất sang El Salvador vào tháng 3 năm 2025. Gia đình anh lần đầu được thông báo rằng anh sẽ được hồi hương về Venezuela, nhưng sau đó phát hiện anh không những không được đưa về nước mà còn bị giam giữ trong một nhà tù khét tiếng tại El Salvador. Trường hợp của Olivera là điển hình cho hoàn cảnh của hàng trăm người mang số phận tương tự—nhiều người không có bất kỳ tiền án tiền sự nào và chưa từng được tiếp cận quy trình xét xử[2][7][8].
Sau các chiến dịch vận động kéo dài nhiều tháng, đến tháng 7 năm 2025, một thỏa thuận trao đổi tù nhân mang tính quốc tế đã được ký kết giữa Mỹ, Venezuela và El Salvador. Theo đó, những người Venezuela bị giam giữ tại El Salvador được trả tự do và hồi hương để đổi lấy việc Venezuela phóng thích 10 công dân Mỹ đang bị giam giữ tại quốc gia này. Tổng thống El Salvador Nayib Bukele xác nhận việc hồi hương, trong khi hoạt động trao trả được phối hợp bởi ba chính phủ liên quan. Việc Maikel Olivera được trả tự do và đoàn tụ đầy xúc động với mẹ là một trong những hình ảnh biểu tượng cho làn sóng hồi hương đầu tiên[3][4][5][6].
Sự việc này đã dấy lên nhiều vấn đề nhức nhối liên quan đến cách thức thực thi luật di trú, các vi phạm thủ tục pháp lý cơ bản, cũng như sự căng thẳng trong quan hệ giữa Mỹ, Venezuela và El Salvador. Các cuộc trục xuất đã vấp phải làn sóng phản ứng mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế, các vụ kiện tại tòa án Mỹ, và những cuộc biểu tình sôi sục từ người thân của những người bị giam giữ, những người luôn khẳng định rằng người thân họ vô tội. Bất chấp tuyên bố chính thức rằng các biện pháp này nhằm vào các thành viên băng đảng tội phạm, thực tế cho thấy không ai trong số những người bị giam giữ được đưa ra xét xử hay buộc tội một cách rõ ràng, gây ra lo ngại nghiêm trọng về vấn đề nhân quyền[1][2][3].