kẻ hành hình rời đi, để lại một hiện trường đầy đau thương và bạo lực dã man.
### Phản ứng từ Chính quyền và Xã hội Dân sự
Sau khi đoạn video trở nên viral trên mạng xã hội Pakistan, làn sóng phẫn nộ từ công luận đã buộc chính quyền và các nhà lãnh đạo chính trị phải hành động tức thì. Thủ hiến tỉnh Balochistan, Sarfraz Bugti, đã chỉ thị đăng ký vụ án theo luật chống khủng bố, đặc biệt trong bối cảnh không có người dân hay thành viên gia đình nạn nhân nào đứng ra tố cáo – điều này cho thấy nỗi sợ hãi và tinh thần đồng lõa vẫn tồn tại trong cộng đồng địa phương[1][2][6]. Lực lượng an ninh Levies và Cục Chống Khủng bố (CTD) đã nhanh chóng truy bắt các nghi phạm. Ban đầu, chỉ có một nghi phạm bị bắt, nhưng theo các báo cáo gần đây, tổng cộng đã có ít nhất 11 người bị bắt giữ dựa trên đoạn video và thông tin nhận dạng liên quan[7][8]. Chính quyền cũng tuyên bố rằng đây là vụ án do nhà nước khởi tố, không phải do tư nhân đệ đơn, phản ánh sự chuyển mình từ việc coi đây là vấn đề nội bộ gia đình sang coi là một tội ác chống lại pháp luật quốc gia.
Các tổ chức xã hội dân sự, nhà hoạt động nhân quyền và giới học giả tôn giáo đều lên án mạnh mẽ vụ kiện. Quỹ Aurat và Liên minh EVAWG Balochistan đã công bố số liệu cho thấy có 212 người, chủ yếu là phụ nữ, đã bị giết hại vì “danh dự” tại Balochistan kể từ năm 2019[1]. Ủy ban Nhân quyền Pakistan (HRCP) cũng báo cáo ít nhất 405 vụ giết người vì danh dự trên toàn quốc trong năm 2024, phần lớn nạn nhân là phụ nữ. HRCP chỉ trích rằng tình trạng này vẫn tiếp diễn do thực thi pháp luật yếu kém và các tập quán bộ tộc ăn sâu bám rễ[4]. Hội đồng Ulema Pakistan – một hội đồng gồm các học giả Hồi giáo – khẳng định các vụ giết người như vậy là “trái với đạo Hồi, đi ngược giáo luật và là hành vi khủng bố”, đồng thời kêu gọi xét xử tất cả nghi phạm theo luật chống khủng bố[2].
### Thách Thức Cấu Trúc và Xã Hội
Mặc dù các vụ giết người vì danh dự đã bị hình sự hóa tại Pakistan từ năm 2016, thực trạng này vẫn phổ biến, đặc biệt ở vùng nông thôn nơi hệ thống bộ tộc và quy tắc danh dự (izzat) vẫn chi phối mạnh mẽ hơn cả pháp luật[4]. Các gia đình và cộng đồng thường biện minh cho các hành động bạo lực này như một cách để bảo vệ uy tín xã hội, từ đó dẫn đến sự im lặng tập thể, sự thụ động hoặc thậm chí là tham gia trực tiếp vào các vụ giết người. Điển hình ở vụ việc lần này, không ai trong gia đình nạn nhân trình báo sự việc, và cư dân địa phương dường như đồng tình với phán quyết của hội đồng trưởng lão[1][2].
Các nỗ lực chống lại nạn giết người vì danh dự vẫn đối mặt với nhiều trở ngại. Mặc dù có các bộ luật như Luật Chống Giết Người vì Danh Dự (sửa đổi Bộ luật Hình sự, 2016), việc thực thi luật pháp vẫn không đồng đều và các bản án kết tội hiếm khi xảy ra, nhất là khi thủ phạm là người thân trong gia đình và có khả năng xin được “tha thứ” từ gia đình nạn nhân – một lỗ hổng nghiêm trọng trong hệ thống pháp lý[4]. Các tổ chức xã hội dân sự, nhà hoạt động và một số chính trị gia đã liên tục kêu gọi chính quyền áp dụng nghiêm túc luật hiện hành, tăng cường tuyên truyền nhận thức cộng đồng, và dẹp bỏ các hệ thống “tòa án song song” như jirga là nơi dung dưỡng những cuộc hành quyết dã man[6]. Thượng nghị sĩ Farhatullah Babar và nhà hoạt động Sammi Deen Baloch đã kêu gọi điều tra kỹ lưỡng vụ việc và chấm dứt vĩnh viễn vai trò của các jirga trong việc ra lệnh sát hại con người, gọi đó là “hành vi man rợ” và là một sự thách thức nghiêm trọng với pháp quyền nhà nước[6].
### Hệ lụy và Ý nghĩa rộng lớn
Vụ việc đau lòng ở Quetta không phải là đơn lẻ mà là một phần của hiện tượng bạo lực giới có hệ thống kéo dài tại Pakistan. Nó cho thấy sự cấp thiết phải giải quyết các vấn đề căn bản hơn, như thiếu hụt giáo dục, cơ hội kinh tế cho phụ nữ, luật pháp yếu kém trong việc bảo vệ nhóm yếu thế, và sự thống trị của các chuẩn mực gia trưởng, bộ tộc lạc hậu[4]. Tuy nhiên, tính lan truyền mạnh mẽ của đoạn video đã dấy lên làn sóng chỉ trích khổng lồ từ công chúng, qua đó tạo áp lực rõ nét hơn với chính quyền và các cơ quan tư pháp. Điều này có thể là động lực giúp thúc đẩy tiến trình cải cách pháp lý và mở rộng sự trách nhiệm của nhà nước trong các vụ việc tương tự.
Tổng kết lại, vụ “giết người vì danh dự” tại Quetta đã khiến cả quốc gia chấn động, phơi bày vấn nạn bạo lực bộ tộc đã ăn sâu bám rễ, đồng thời cho thấy sự chuyển biến tiềm năng của xã hội và chính quyền trong việc đối mặt với thực trạng này. Việc bắt giữ nhiều nghi phạm và các tuyên bố mạnh mẽ từ chính quyền là tín hiệu tích cực, nhưng để giải quyết triệt để, cần có quyết tâm chính trị lâu dài, thực thi pháp luật quyết liệt hơn, và sự thay đổi văn hóa xã hội nhằm bảo vệ các quyền cơ bản của mỗi con người, bất kể giới tính hay định kiến truyền thống.