Cuộc leo thang bạo lực gần đây tại tỉnh Sweida, miền nam Syria, khởi nguồn từ các vụ bắt cóc và trả đũa lẫn nhau giữa các bộ tộc Bedouin Sunni địa phương và lực lượng vũ trang Druze — một cộng đồng thiểu số sinh sống tập trung tại khu vực này. Các cuộc xung đột mang tính chất sắc tộc bùng nổ vào ngày 13 tháng 7 năm 2025, nhanh chóng lan rộng và khiến hơn 160 người thiệt mạng, bao gồm cả phụ nữ và trẻ em, cùng hơn 150 người khác bị thương[1][3][5].
Đến ngày 14-15 tháng 7, khi tình hình đạt đến đỉnh điểm bạo lực, chính phủ Syria đã triển khai lực lượng tới thành phố Sweida và các vùng lân cận nhằm tái lập trật tự. Tuy nhiên, sự hiện diện của quân chính phủ đã dẫn đến đụng độ với các nhóm vũ trang Druze, làm tình hình thêm phần phức tạp. Nhờ các cuộc đối thoại giữa Bộ trưởng Quốc phòng Syria, ông Murhaf Abu Qasra, và các nhân sĩ Druze địa phương, một lệnh ngừng bắn toàn diện đã được tuyên bố vào ngày 15 tháng 7. Theo thỏa thuận, lực lượng chính phủ chỉ được phép phản ứng trong trường hợp bị tấn công bởi các nhóm nằm ngoài vòng pháp luật[1][3][6][7].
Sau tuyên bố ngừng bắn, lực lượng cảnh sát quân sự được điều động đến khu vực để giám sát việc thi hành và xử lý hành vi vi phạm. Truyền thông nhà nước Syria đưa tin rằng quân đội đang rút dần các khí tài hạng nặng, chuyển giao vai trò duy trì an ninh cho các lực lượng an ninh nội địa sau khi tình hình cơ bản được kiểm soát[3]. Tuy vậy, trong một thời gian sau đó, vẫn có các vụ đụng độ cục bộ và nhiều cáo buộc về việc lực lượng an ninh vi phạm quyền của dân thường[1].
Chuỗi bạo lực này đã khơi dậy làn sóng phẫn nộ trong cộng đồng người Druze ở bên ngoài Syria, dẫn đến các cuộc biểu tình tại Lebanon, miền bắc Israel và vùng Cao nguyên Golan do Israel kiểm soát. Với mối liên hệ sắc tộc và lo ngại về sự an toàn, cộng đồng Druze ở các khu vực này đặc biệt quan tâm đến tình hình đang diễn ra[1].
Trong khi đó, Israel đã tiến hành một loạt cuộc không kích nhằm vào các mục tiêu quân sự của Syria tại tỉnh Sweida, viện lý do bảo vệ cộng đồng người Druze. Chính phủ Israel, trong đó có Thủ tướng Benjamin Netanyahu và Bộ trưởng Quốc phòng Israel Katz, cho rằng việc quân đội Syria tiến vào khu vực này đã vi phạm các thỏa thuận phi quân sự trước đó và tạo ra mối đe dọa đối với an ninh quốc gia Israel. Đồng thời, họ nhấn mạnh đến “mối quan hệ anh em sâu sắc” với người Druze tại Israel như là một cơ sở cho hành động của mình[1][2][4][5].
Chính phủ Syria lên án mạnh mẽ các cuộc không kích của Israel, gọi đây là “hành động xâm lược phản bội” gây chết người trong cả hàng ngũ quân đội lẫn dân thường, đồng thời khẳng định quyền tự vệ hợp pháp của quốc gia theo luật pháp quốc tế[2].
Dưới sự lãnh đạo mới từ cuối năm trước, chính quyền của Tổng thống Ahmed al-Sharaa — người từng lãnh đạo nhóm HTS trong thời kỳ nội chiến — đã phải đương đầu với những thách thức lớn trong việc kiểm soát và giảm căng thẳng sắc tộc giữa các cộng đồng thiểu số như người Druze, người Alawite và các bộ tộc Sunni. Tổng thống al-Sharaa đã kêu gọi đoàn kết dân tộc, lên án chia rẽ tôn giáo, cho điều tra các vụ giết hại trước đó và nỗ lực ổn định tình hình khu vực[3][7]. Thái độ của Israel đối với chính quyền mới của Syria đã có phần dịu lại sau khi Mỹ, dưới thời Tổng thống Donald Trump, gỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với Syria vào tháng 5 năm 2025. Hiện tại, hai bên được cho là đang tiến hành đàm phán về các thỏa thuận an ninh hoặc hòa bình[2].
Tóm lược:
– Xung đột sắc tộc nổ ra tại tỉnh Sweida giữa cộng đồng người Druze và các bộ tộc Bedouin Sunni, khiến hàng trăm người thiệt mạng và bị thương.
– Lực lượng chính phủ Syria can thiệp, đụng độ với nhóm Druze, nhưng sau đó đạt được thỏa thuận ngừng bắn với các lãnh đạo địa phương.
– Mặc dù đã có lệnh ngừng bắn, các vụ xung đột nhỏ lẻ và cáo buộc vi phạm nhân quyền vẫn tiếp diễn.
– Israel thực hiện các cuộc không kích tại khu vực có đông người Druze ở Syria, viện dẫn lý do bảo vệ người Druze và ngăn ngừa mối đe dọa an ninh.
– Syria phản đối gay gắt hành động của Israel, gọi đây là hành vi xâm lược và tái khẳng định quyền tự vệ quốc gia.
– Bạo lực tại Syria làm dấy lên làn sóng biểu tình từ cộng đồng Druze ở các nước láng giềng như Lebanon, Israel và Cao nguyên Golan.
– Cuộc khủng hoảng thể hiện sự mong manh trong quản lý sắc tộc ở Syria và vai trò của các cường quốc khu vực trong việc định hình cục diện an ninh.
– Chính quyền mới của Tổng thống al-Sharaa cam kết giải quyết mâu thuẫn nội bộ, kêu gọi đoàn kết và làm dịu căng thẳng giữa các nhóm dân cư.