Triều Tiên công khai chỉ trích dự án phát triển máy bay chiến đấu thế hệ mới giữa Nhật Bản, Vương quốc Anh và Italia, cho rằng đây là dấu hiệu cho thấy Nhật Bản đang khôi phục chủ nghĩa quân phiệt và nuôi dưỡng tham vọng đế quốc trong quá khứ. Trong một bài bình luận đăng tải bởi Hãng Thông tấn Trung ương Triều Tiên (KCNA), Bình Nhưỡng gọi Nhật Bản là “quốc gia tội phạm chiến tranh” khi đang liều lĩnh liên kết với các lực lượng ngoại bang để chuẩn bị cho những cuộc xâm lược trong tương lai. Triều Tiên cáo buộc Tokyo đang củng cố các mối quan hệ quân sự với các đồng minh thời chiến và NATO – tổ chức mà Bình Nhưỡng mô tả là “khối liên minh chiến tranh lớn nhất và mang tính đối đầu nặng nề nhất trong lịch sử” – và cho rằng chương trình phát triển máy bay chiến đấu mới không đơn thuần là việc hiện đại hóa quân sự, mà là nỗ lực xây dựng một liên minh mang tính tấn công nhằm phục vụ các cuộc chiến tranh trong tương lai[1][5][7].
Dự án hợp tác nêu trên có tên là Global Combat Air Programme (GCAP), được ba nước ký kết chính thức vào tháng 12 năm 2023. Mục tiêu là cho ra đời dòng máy bay chiến đấu tàng hình thế hệ thứ sáu vào khoảng năm 2035 hoặc muộn hơn, trên cơ sở kết hợp chương trình Tempest của Anh và Italia với dự án F-X của Nhật Bản. Dự án quy tụ các tập đoàn quốc phòng hàng đầu từ cả ba nước, được xem là cột mốc quan trọng trong quá trình hợp tác phát triển công nghệ hàng không và quốc phòng, đồng thời tạo ra hàng nghìn việc làm có kỹ năng cao tại mỗi quốc gia thành viên[2][4][6].
Theo quan điểm của Triều Tiên, GCAP phản ánh sự gia tăng của “chủ nghĩa quân phiệt thái quá” tại Nhật Bản, để rời xa bản hiến pháp hòa bình được duy trì sau Thế chiến II. Bình Nhưỡng chỉ rõ rằng Sách trắng Quốc phòng năm 2025 của Nhật đã vạch lộ tham vọng phát triển năng lực tấn công phủ đầu, cùng chính sách tăng cường vũ khí hiện đại như tên lửa hành trình Tomahawk do Mỹ sản xuất và tên lửa chống hạm nội địa[3]. Triều Tiên cảnh báo rằng xu hướng mở rộng năng lực quân sự này đang đe dọa đến an ninh khu vực và làm dấy lên lo ngại về nguy cơ lặp lại quá khứ xâm lược của Nhật tại Đông Bắc Á.
Trong bài bình luận, Bình Nhưỡng cũng tố cáo Nhật Bản đang nỗ lực tái lập “liên minh chiến tranh” như trong quá khứ, khi hợp tác với các quốc gia phương Tây trước và trong Thế chiến II. Điều này, theo Triều Tiên, làm sống lại những ký ức đau thương từ thời Nhật xâm lược bán đảo Triều Tiên vào năm 1592 và thực dân hóa từ năm 1910. Do đó, Triều Tiên xem dự án máy bay chiến đấu ba bên là biểu hiện nguy hiểm của tư tưởng đế quốc Nhật Bản đang trỗi dậy, không đơn thuần mang tính phòng thủ mà nhắm đến việc tạo dựng thế lực phục vụ cho các cuộc chiến tranh xâm lược trong tương lai[1][7].
Tóm lược phản ứng của Triều Tiên:
– Dự án GCAP bị xem là biểu hiện của tham vọng đế quốc và quân phiệt của Nhật Bản dưới danh nghĩa nâng cấp quốc phòng.
– Một bước tiến trong việc khôi phục liên minh quân sự kiểu cũ, trong đó có sự liên kết ngày càng chặt chẽ với các nước NATO.
– Biểu hiện của sự từ bỏ chính sách phòng thủ đơn thuần thời hậu chiến, tiến tới phát triển năng lực tấn công chủ động.
– Nguy cơ gây mất ổn định nghiêm trọng trong khu vực, đe dọa an ninh và hòa bình tại Đông Bắc Á.
Tuy nhiên, phía Nhật Bản cùng các đối tác phương Tây nhấn mạnh rằng mục tiêu của chương trình là nhằm đối phó với các mối đe dọa ngày càng đa dạng từ những quốc gia như Nga và Trung Quốc, đồng thời thúc đẩy công nghệ quốc phòng tiên tiến trong khuôn khổ hợp tác quốc tế dựa trên luật pháp và an ninh chung[2].