Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã lên tiếng cảnh báo tại Hội nghị Trí tuệ Nhân tạo Thế giới (WAIC) tổ chức ở Thượng Hải rằng việc phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) cần phải đồng thời tính đến các rủi ro an ninh, đồng thời ông nhấn mạnh sự cấp thiết của một sự đồng thuận toàn cầu về quản trị AI — bất chấp cuộc cạnh tranh công nghệ ngày càng gay gắt giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ[1][3][7].
Ông Lý nêu rõ rằng AI đang đặt ra nhiều thách thức nghiêm trọng như lan truyền thông tin sai lệch, xáo trộn thị trường lao động, và nguy cơ mất kiểm soát công nghệ. Những vấn đề đó đòi hỏi sự hợp tác quốc tế mạnh mẽ và phối hợp để cùng nhau giải quyết[3][5].
Trong bài phát biểu, Thủ tướng Lý kêu gọi một mô hình phát triển AI theo hướng mã nguồn mở và hợp tác toàn cầu. Ông công bố kế hoạch thành lập một tổ chức quốc tế do Trung Quốc chủ trì, nhằm tăng cường hợp tác trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo[1][3][6]. Tổ chức này sẽ hoạt động dựa trên nguyên tắc tham vấn rộng rãi, cùng đóng góp và chia sẻ lợi ích công bằng, qua đó ngăn chặn việc AI bị độc quyền bởi một vài quốc gia hay công ty lớn[1][6][7]. Ông nhấn mạnh rằng những rào cản hay kiểm soát mang tính độc quyền sẽ cản trở việc phân bổ công bằng lợi ích kín từ AI, đặc biệt là đối với các quốc gia kém phát triển hơn[1][7].
Trong khi Trung Quốc đẩy mạnh chiến lược tự cường công nghệ với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ nhà nước — tiêu biểu như startup DeepSeek phát triển mô hình AI có thể sánh ngang với các hệ thống hàng đầu của Mỹ dù sử dụng phần cứng yếu hơn — thì Hoa Kỳ lại chọn cách tiếp cận khác[1][6][7]. Chỉ vài ngày trước bài phát biểu của ông Lý, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố chiến lược thúc đẩy AI qua việc giảm thiểu quy định pháp lý, nhấn mạnh việc để thị trường tự do thúc đẩy đổi mới và giữ vững vị trí dẫn đầu của Hoa Kỳ[1][3][4]. Đồng thời, Mỹ tiếp tục áp đặt các hạn chế xuất khẩu chip tiên tiến sang Trung Quốc với lý do an ninh quốc gia, nhằm kìm hãm sự tiến bộ quân sự và công nghệ của Bắc Kinh[1][6].
Sự cạnh tranh này phản ánh bối cảnh căng thẳng chiến lược rộng lớn hơn, tuy nhiên các chuyên gia nhận định Mỹ và Trung Quốc có khả năng phát triển các công nghệ AI song song, thay vì một bên vượt trội hoàn toàn. Do đó, điều cần thiết là cả hai quốc gia cùng tìm kiếm cách thức hợp tác để kiểm soát những mặt tiêu cực của AI, từ đó duy trì ổn định toàn cầu[2]. Nhà vật lý đoạt giải Nobel Geoffrey Hinton từng ví von AI là một “con cọp con rất dễ thương”, với hàm ý nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nuôi dưỡng và kiểm soát AI một cách cẩn trọng để tránh những rủi ro tiềm ẩn trong tương lai[1][5].
Tóm lại, phát biểu của Thủ tướng Lý Cường tại WAIC là lời kêu gọi cộng đồng quốc tế xây dựng một khuôn khổ hợp tác AI toàn diện — nơi đổi mới được thực hiện có trách nhiệm, an toàn và công bằng. Trung Quốc chủ trương mở cửa, chia sẻ và tránh tình trạng độc quyền AI, trái ngược với chiến lược gần đây của Hoa Kỳ vốn nhấn mạnh giảm thiểu quy định nhằm đẩy mạnh cạnh tranh. Điều này phản ánh chiều sâu và sự phức tạp trong cục diện cuộc đua AI toàn cầu giữa hai siêu cường hiện nay[1][3][4][7].