Dưới góc nhìn của các nghiên cứu gần đây, vắc-xin COVID-19 – đặc biệt là các loại vắc-xin mRNA như Pfizer và Moderna – có thể đang góp phần tạo nên bước tiến mới trong điều trị ung thư. Không chỉ có vai trò phòng ngừa virus SARS-CoV-2, các vắc-xin này còn được ghi nhận là có khả năng kích hoạt hệ miễn dịch của người bệnh theo cách hỗ trợ cho hiệu quả của liệu pháp miễn dịch – một phương pháp điều trị đang rất được kỳ vọng trong lĩnh vực ung thư hiện đại.
Cụ thể, kết quả từ đội ngũ các nhà khoa học cho thấy, những bệnh nhân mắc ung thư phổi hoặc ung thư da giai đoạn tiến triển sống lâu hơn rõ rệt nếu họ đã tiêm vắc-xin COVID-19 trong khoảng thời gian 100 ngày trước khi bắt đầu điều trị bằng thuốc miễn dịch. Đây là một phát hiện bất ngờ và đầy tiềm năng, bởi tác động tích cực từ vắc-xin dường như không đến từ việc phòng chống COVID-19 đơn thuần, mà còn từ khả năng đánh thức hệ miễn dịch trong cơ thể – vốn là trung tâm của liệu pháp điều trị này.
Liệu pháp miễn dịch vốn hoạt động dựa trên nguyên lý sử dụng chính hệ miễn dịch để xác định và tiêu diệt tế bào ung thư. Tuy vậy, không phải lúc nào cơ chế này cũng hoạt động hiệu quả, đặc biệt ở những bệnh nhân có hệ miễn dịch đã bị ảnh hưởng nặng nề do bệnh lý nền. Trong bối cảnh đó, vắc-xin mRNA dường như đóng vai trò như một chất xúc tác, giúp kích hoạt lại khả năng phản ứng miễn dịch của cơ thể, không chỉ để chống lại virus mà còn để nhận diện và loại bỏ các tế bào ác tính ngay từ bên trong.
Một trong những số liệu nổi bật là thời gian sống trung bình của bệnh nhân ung thư phổi giai đoạn tiến triển. Theo nghiên cứu, thời gian sống này đã tăng gần gấp đôi – từ khoảng 20,6 tháng lên tới 37,3 tháng – nếu bệnh nhân có tiêm vắc-xin mRNA trong vòng 100 ngày trước khi bắt đầu điều trị miễn dịch. Điều đó cho thấy, thay vì chỉ tập trung vào liệu pháp điều trị chính, các yếu tố liên quan đến miễn dịch và thời điểm can thiệp y tế – chẳng hạn như lịch sử tiêm vắc-xin – cũng có thể ảnh hưởng lớn đến kết quả điều trị.
Ngoài ra, mối tương liên giữa khả năng nâng cao miễn dịch sau tiêm vắc-xin và hiệu quả điều trị cũng gợi mở một cách tiếp cận mới trong việc chăm sóc và lên kế hoạch điều trị cho bệnh nhân ung thư, nhất là những người dễ bị tổn thương trước các bệnh truyền nhiễm. Với việc hệ miễn dịch đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát sự phát triển của khối u, bất kỳ yếu tố nào có khả năng phản ứng nhanh và mạnh mẽ với những mối đe dọa từ bên ngoài – như vắc-xin – đều đáng được cân nhắc như một phần trong chiến lược điều trị toàn diện.
Điều quan trọng là, mối liên hệ này không có nghĩa rằng vắc-xin thay thế được thuốc điều trị ung thư, mà đúng hơn, nó bổ sung thuận lợi cho nỗ lực gia tăng hiệu quả từ những phương pháp hiện có. Những phát hiện trong nghiên cứu lần này không chỉ mang lại thêm cơ hội kéo dài tuổi thọ cho bệnh nhân, mà còn mở ra hướng tiếp cận rộng hơn trong việc kết hợp giữa các loại vắc-xin và liệu pháp miễn dịch trong điều trị nhiều loại bệnh khác ngoài ung thư.
Trên bình diện y học, đây là bằng chứng đáng khích lệ về sức mạnh của công nghệ mRNA không chỉ trong phòng ngừa dịch mà còn trong điều trị các bệnh mạn tính như ung thư – điều mà trước đây hiếm ai có thể hình dung. Dẫu còn cần thêm nhiều nghiên cứu để làm rõ cơ chế và xác nhận mở rộng kết quả với nhiều nhóm bệnh nhân khác nhau, nhưng rõ ràng, việc khám phá ra lợi ích kép từ một loại vắc-xin chống virus là một bước đi lớn trong điều trị ung thư hiện nay.