Dịch vụ Tình báo Liên bang Thụy Sĩ (FIS) đã đưa ra một cảnh báo nghiêm trọng về mối đe dọa gián điệp ngày càng gia tăng nhằm vào quốc gia này trong bối cảnh tình hình an ninh toàn cầu trở nên bất ổn hơn. Nguy cơ chủ yếu đến từ các hoạt động tình báo của hai quốc gia — Nga và Trung Quốc — khi cả hai đã gia tăng mức độ can thiệp tại Thụy Sĩ trong lúc căng thẳng quốc tế leo thang. Diễn biến này phản ánh rõ sự đối đầu giữa Hoa Kỳ và hai cường quốc Á-Âu, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường an ninh mà Thụy Sĩ đang đối mặt[1][3].
Với vị thế nổi bật là quốc gia trung lập, Thụy Sĩ là nơi đặt trụ sở của nhiều tổ chức quốc tế quan trọng như Liên Hiệp Quốc, Tổ chức Thương mại Thế giới và Hội Chữ thập đỏ. Tuy nhiên, chính vị trí này đang khiến quốc gia vùng Alpine trở thành mục tiêu hàng đầu của các cơ quan tình báo nước ngoài. Báo cáo thường niên của FIS ghi nhận rằng hoạt động gián điệp tại Thụy Sĩ đang gia tăng nhanh chóng, với việc nhiều nước cử đặc vụ tới hoạt động ngầm dưới danh nghĩa nhà ngoại giao, doanh nhân, phóng viên hoặc khách du lịch[1][3][4].
Trong số các quốc gia tiến hành tình báo tại Thụy Sĩ, Nga và Trung Quốc nổi bật với mạng lưới hoạt động sâu rộng cùng nhiều đối tượng mục tiêu bao gồm: cơ quan nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, cơ quan quốc tế, viện nghiên cứu, lực lượng công an, đại sứ quán nước ngoài, giới truyền thông và các trường đại học. Khác với cách tiếp cận của nhiều quốc gia chỉ tập trung vào cộng đồng kiều dân, Nga và Trung Quốc có đủ năng lực và nguồn lực để thực hiện các chiến dịch tầm rộng nhắm vào nhiều lĩnh vực tại Thụy Sĩ[1][4].
Tình hình càng trở nên căng thẳng hơn do biến động địa chính trị, đặc biệt là chiến sự tại Ukraine. Cơ quan tình báo Thụy Sĩ hiện đang hết sức cảnh giác trước nguy cơ các công nghệ và thiết bị quân sự bị rò rỉ hoặc được chuyển giao trái phép sang Nga, vi phạm lệnh trừng phạt quốc tế. Bên cạnh đó, vụ nổi loạn thất bại của nhóm Wagner tại Nga cũng được xem là một sự kiện an ninh đáng chú ý, được FIS theo dõi chặt chẽ do khả năng ảnh hưởng lâu dài[2][5].
Ngoài lĩnh vực tình báo con người, an ninh mạng cũng đang trở thành mặt trận nóng bỏng. FIS ghi nhận sự gia tăng của các cuộc tấn công mạng có chủ đích, bao gồm hoạt động gián điệp do nhà nước hậu thuẫn, mã độc tống tiền (ransomware) và các mối đe dọa kéo dài khó phát hiện (APT), đặc biệt nhắm vào cơ sở hạ tầng thiết yếu của quốc gia. Nga được xác định là tác nhân chính đứng sau nhiều cuộc tấn công mạng nghiêm trọng, khiến Thụy Sĩ phải ưu tiên chiến lược tăng cường năng lực phòng vệ mạng, đẩy mạnh nhận thức cộng đồng và thúc đẩy hợp tác quốc tế trong lĩnh vực an ninh mạng[7].
Không chỉ dừng lại ở không gian ảo, Thụy Sĩ cùng với 29 quốc gia châu Âu đã lên tiếng bày tỏ sự lo ngại trước hành động can thiệp vào hệ thống thông tin vệ tinh và định vị toàn cầu (GNSS) được cho là xuất phát từ Nga, bao gồm cả khu vực Crimea. Hành vi gây nhiễu và phá sóng cố ý này đã tác động đến an toàn cộng đồng và được xem là vi phạm nghiêm trọng luật viễn thông quốc tế. Dù đã có nỗ lực ngoại giao, phía Nga chưa đưa ra bất kỳ phản hồi có trách nhiệm nào, dẫn đến lời kêu gọi tăng cường các biện pháp đa phương nhằm đảm bảo an ninh thông tin toàn cầu[8].
Thậm chí, các nghi vấn gián điệp còn lan đến cấp cao nhất của chính phủ Thụy Sĩ. Một cuộc điều tra đang được tiến hành về việc một đơn vị mạng thuộc FIS bị cáo buộc đã tiết lộ dữ liệu nhạy cảm cho tình báo Nga thông qua công ty an ninh mạng Kaspersky trong giai đoạn từ năm 2015 đến 2020. Vụ việc này đã phản ánh rõ sự phức tạp và rủi ro cao của hoạt động tình báo trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị giữa các cường quốc[6].
Tóm lại, môi trường an ninh truyền thống vốn ổn định và trung lập của Thụy Sĩ đang bước vào một giai đoạn chưa từng có với nhiều thách thức nghiêm trọng. Lợi thế là trung tâm ngoại giao và tổ chức quốc tế của Thụy Sĩ ngày càng trở thành điểm yếu khi quốc gia này phải gánh chịu áp lực từ các chiến dịch gián điệp quy mô lớn, đặc biệt từ phía Nga và Trung Quốc. Trong bối cảnh toàn cầu đang trở nên thù địch hơn, Thụy Sĩ buộc phải gia tăng khả năng phòng vệ, nâng cao cảnh giác và đẩy mạnh hợp tác quốc tế nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia và góp phần duy trì an ninh toàn cầu[1][2][3][4][7][8].