Tổng thống Lee Jae Myung đã đề cử Đại biểu Jung Sung-ho thuộc Đảng Dân chủ làm Bộ trưởng Tư pháp, đánh dấu một bước ngoặt trong nỗ lực cải cách toàn diện Viện công tố Hàn Quốc. Trong buổi điều trần trước Quốc hội vào tháng 7 năm 2025, ông Jung tái khẳng định lập trường kiên định về việc “tước bỏ quyền điều tra của Viện công tố” – một bước đi ông coi là cần thiết và không thể trì hoãn nhằm đảm bảo tính trung lập trong hoạt động tư pháp và ngăn chặn quyền lực bị lạm dụng.
Jung Sung-ho nhấn mạnh rằng việc cải cách Viện công tố, một chủ đề đã được đặt ra từ năm 2004, cần đặt mục tiêu tách bạch rõ ràng quyền điều tra với quyền truy tố. Theo ông, mô hình hiện tại – nơi Viện công tố vừa điều tra, vừa ra quyết định truy tố – đã tạo nên sự tập trung quyền lực quá mức và trở thành nguyên nhân dẫn đến lạm quyền, đặc biệt khi xét đến các vụ việc có yếu tố chính trị nhạy cảm.
Đồng thời, ông Jung cũng nêu rõ rằng bất kỳ cải cách nào cũng không được cản trở khả năng bảo vệ pháp luật, mà phải đảm bảo quyền lợi của người dân được duy trì. Ông cam kết phối hợp chặt chẽ với Quốc hội để thảo luận những giải pháp cải cách nhằm duy trì hệ thống giám sát chéo giữa các cơ quan điều tra, tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm của lực lượng tư pháp.
Theo kế hoạch cải tổ sâu rộng được Đảng Dân chủ đương quyền thúc đẩy, Văn phòng Viện công tố Tối cao hiện tại sẽ bị giải thể và thay thế bằng ba cơ quan độc lập:
– Văn phòng Dịch vụ Viện công tố trực thuộc Bộ Tư pháp, chuyên trách khởi tố và các thủ tục tố tụng;
– Cơ quan Điều tra Tội phạm nghiêm trọng, chịu sự quản lý của Bộ Nội vụ và An toàn, đảm nhận điều tra các tội danh như tham nhũng, tội phạm kinh tế và chính trị, tội chức vụ, ma túy, phản quốc;
– Ủy ban Điều tra Quốc gia do Thủ tướng trực tiếp giám sát, giữ vai trò điều phối và kiểm soát các cơ quan điều tra và lực lượng cảnh sát.
Việc tái cơ cấu này được xem là một trong những nỗ lực cải cách mạnh mẽ nhất trong lịch sử tư pháp Hàn Quốc, nhằm loại bỏ hệ thống quyền lực kép độc đáo nhưng gây tranh cãi đối với Viện công tố – vốn bị chỉ trích là đã cho phép những hành vi lạm quyền, gây áp lực chính trị và làm suy yếu niềm tin công chúng trong quá khứ.
Trong khi đó, các đảng đối lập và một số chuyên gia pháp lý bày tỏ lo ngại rằng việc xóa bỏ quyền hạn truyền thống của Viện công tố có thể đe dọa đến tính độc lập của tư pháp, thậm chí tạo tiền lệ để các chính trị gia can thiệp vào công tác điều tra. Họ cũng chỉ ra rằng kế hoạch cải cách hiện tại có thể xung đột với các quy định của Hiến pháp liên quan đến vai trò của Viện trưởng Viện công tố.
Trước những lo ngại về khả năng ảnh hưởng đến các vụ án có liên quan đến Tổng thống Lee Jae Myung, ông Jung khẳng định sẽ không can thiệp và viện dẫn các quy định pháp luật hiện hành bảo vệ tổng thống đương nhiệm khỏi việc bị truy tố hình sự, đồng thời cho rằng việc cải cách cần tránh gây hiểu lầm về động cơ chính trị.
Nỗ lực cải cách lần này cũng nối tiếp chương trình cải tổ của cựu Tổng thống Moon Jae-in – người từng thiết lập cơ quan điều tra độc lập nhằm xử lý các vụ tham nhũng cao cấp. Tuy nhiên, dưới thời ông Lee Jae Myung, kế hoạch cải cách được đánh giá là toàn diện hơn, nhắm đến việc tái cấu trúc hoàn toàn quyền lực của ngành công tố và thiết lập hệ thống minh bạch, có trách nhiệm cao hơn.
Tóm lại, việc đề cử Jung Sung-ho làm Bộ trưởng Tư pháp và chương trình cải cách mà ông đề xuất thể hiện rõ mục tiêu của chính quyền Lee Jae Myung:
– Xóa bỏ mô hình “viện công tố toàn năng” bằng cách chia tách hoạt động điều tra và truy tố,
– Tái cấu trúc hệ thống tư pháp thông qua các cơ quan độc lập, chú trọng giám sát lẫn nhau,
– Ngăn chặn khả năng Viện công tố bị lợi dụng nhằm mục đích chính trị,
– Củng cố tính trung lập của các cơ quan thực thi pháp luật,
– Và đưa công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo vào công tác quản lý, điều tra tội phạm để hiện đại hóa hệ thống tư pháp.