Trong những năm gần đây, xu hướng kết hôn muộn và giảm sinh con đã trở thành một vấn đề đáng lo ngại ở Việt Nam, đặc biệt tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM. Hiệp hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) cho rằng, giá nhà cao là một yếu tố chính ảnh hưởng đến quyết định của giới trẻ về việc kết hôn và sinh con.
Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, trong vòng 30 năm qua, tình hình kết hôn và sinh con ở Việt Nam đã thay đổi rõ rệt. Tuổi kết hôn lần đầu của nam giới đã tăng từ 24.4 lên 29.3 tuổi, và của nữ giới từ 23.2 lên 25.1 tuổi. Tỷ lệ người chưa kết hôn đã tăng từ 6.23% vào năm 2004 lên 10.1% vào năm 2019. Tỷ lệ sinh con cũng giảm mạnh từ 3.8 con vào năm 1989 xuống dưới 2 con vào năm 2023. Trong giai đoạn 2013-2023, dân số Việt Nam chỉ tăng khoảng 1 triệu người mỗi năm.
Đặc biệt, tại TP.HCM, tuổi kết hôn lần đầu trung bình đạt mức kỷ lục 30.4 tuổi, và số con trung bình của phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ chỉ còn 1.32. Xu hướng này cũng rõ rệt ở Hà Nội, nơi giá nhà đang gia tăng nhanh chóng, phản ánh sự tương quan giữa giá bất động sản và quyết định về hôn nhân và sinh con của người dân.
Một khu chung cư ở Hà Nội (Ảnh: Hà Phong).
VARS cho rằng giá nhà cao là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến xu hướng kết hôn muộn và sinh con ít. Một khảo sát gần đây cho thấy 62% trong số 400.000 người trẻ được khảo sát chọn kết hôn sau tuổi 30 vì lo lắng về tài chính, đặc biệt là chi phí nhà ở. Giá nhà tăng không chỉ làm tăng chi phí thuê nhà mà còn tạo áp lực tài chính lớn, khiến nhiều người trẻ cảm thấy cần phải mua nhà trước khi kết hôn hoặc sinh con, nhưng giá nhà hiện tại quá cao khiến điều này trở nên khó khăn.
Tại TP.HCM, nơi có giá nhà cao nhất cả nước, người dân thường phải làm việc vất vả để có thể mua nhà, dẫn đến việc trì hoãn hôn nhân và sinh con. Tình trạng này cũng tương tự ở Hà Nội, nơi giá nhà đã tăng mạnh trong những năm gần đây.
Trên thế giới, nhiều quốc gia đã áp dụng các chính sách hỗ trợ tài chính để khuyến khích kết hôn và sinh con. Ví dụ, Nhật Bản cung cấp hỗ trợ 600.000 yen cho các cặp vợ chồng mới cưới để trang trải chi phí sinh hoạt và mua nhà. Hàn Quốc đã tăng ngân sách cho các hoạt động khuyến khích sinh con và cho các gia đình có nhiều con. Các quốc gia phương Tây như Phần Lan và Hungary cũng đã đưa ra các chính sách ưu đãi tài chính cho các gia đình có nhiều con.
Tuy nhiên, ngay cả với những nỗ lực này, tỷ lệ sinh con vẫn cải thiện rất chậm. Tại Việt Nam, để khuyến khích kết hôn và sinh con sớm, cần có những chính sách rõ ràng hơn và thực hiện quyết liệt các biện pháp như hỗ trợ mua nhà xã hội cho các cặp vợ chồng có hai con và phát triển nhà ở thương mại giá rẻ.
Những chính sách hiện tại của Việt Nam về khuyến khích kết hôn và sinh con vẫn còn chung chung và chưa được thực hiện mạnh mẽ. Việc phát triển nhà ở xã hội và hỗ trợ tài chính cho các gia đình có nhiều con là những giải pháp cần thiết để giải quyết vấn đề này. Đồng thời, cần tiếp tục nghiên cứu và học hỏi từ kinh nghiệm của các quốc gia khác để áp dụng các giải pháp phù hợp nhằm khuyến khích giới trẻ kết hôn và sinh con sớm hơn.